5 کشور حاشیه دریای خزر هر کدام دارای موقعیت ژئوپلیتیکی مهمی هستند. این کشورها با استفاده از قدرت‌های فرا منطقه‌ای به سوء استفاده از توافق نامه ها پرداختند. اما درمقابل ، ایران همچنان بر قراردادهای گذشته پایبند است.

یک کارشناس مسائل روسیه معتقد است: سهم ایران از دریای خزر تا 50 درصد نیز می باشد، اما این تفکر برای کشورهای حاشیه خزر قابل هضم نیست.

غلامحسین طاهری استاد دانشگاه و کارشناس امور روسیه در گفتگويي فعالیت ایران را در دریای خزر مثبت ارزیابی کرد و گفت: ایران در مسایل محیط زیست، صید‌ خاویار، استفاده بهینه از منابع موجود در دریای خزر نقش فعال داشته است.

وی تاکید کرد: قبل از فروپاشی شوروی، ایران در زمینه توافقات، فقط با یک کشور روبرو بود. اما بعد از فروپاشی هر کدام از کشورهای تازه استقلال یافته، به نحوی قصد سوء استفاده از قراردادهای منعقد شده در رابطه با خزر را داشتند. 5 کشور حاشیه دریای خزر هر کدام دارای موقعیت ژئوپلیتیکی مهمی هستند. این کشورها با استفاده از قدرت‌های فرا منطقه‌ای به سوء استفاده از توافق نامه ها پرداختند. اما درمقابل ، ایران همچنان بر قراردادهای گذشته پایبند است. ایران با دید مثبت به مسائل منطقه حاشیه دریای خزر می‌نگرد.

این کارشناس کشورهای مشترک المنافع در ادامه صحبت‌هایش گفت: سهم ایران از دریای خزر 20 درصد عنوان شده است. ضمن اینکه باید قبول کرد که سهم ایران از دریای خزر تا 50 درصد نیز می باشد، اما این تفکر برای کشورهای حاشیه خزر قابل هضم نیست.

وی ادامه داد: این کشورها از گذشته‌های دور برای استفاده از منابع خزر تکنولوژی خاصی را مورد بهره برداری قرار دادند درحالیکه ایران در این زمینه جدی عمل نکرده است. اما ایران، امروز در حال بررسی و پیگیری جدی است. همچنین ایران در تلاش است با یک برنامه‌ریزی مدون از منافع کشور در حوزه خزر دفاع نمایند.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که چرا بحث دریای خزر بسیار طولانی شده است؟ گفت: مهمترین دلیل طولانی شدن بحث دریای خزر این است که برخی فعالیتهای کشورهای فرامنطقه‌ای(آمریکاو رژیم اسرائیل)، همسایگان حاشیه خزر را علیه ایران تحت تاثیر قرار می‌دهند. این قدرتها سعی در ایجاد فاصله، بین مواضع قبلی و فعلی کشور های مشترک المنافع با ایران هستند. جمهوری اسلامی ایران خواستار تقسیم دریا به صورت منطقی و اصولی است.

طاهری در ادامه افزود: سواحل ایران برای بهره برداری از انرژی بسیار آماده‌تر از دیگر کشورها است. عدم بهره‌برداری انرژی تا کنون به منافع ایران لطمه‌ای نزده است. ما در نوع بهره‌برداری از انرژی با آذربایجان و ترکمنستان به توافقاتی رسیده‌ایم. برداشت‌های منابع هیدروکربنی، لرزه نگاری، ساخت سکوهای نیمه شناور با فن‌آوری نوین، در دست احداث است.

وی ادامه داد: کشور های حاشیه دریای خزر را باید به صورت یک مجموعه در نظر گرفت. آبهای حاشیه سواحل این مجموعه دوران‌های متفاوت سیاسی را پشت‌سر گذاشته اند. روسیه و ترکمنستان نیز از نوع تقسیم عادلانه باید حمایت نمایند. در بحث حقوقی دریای خزر سهم ایران به صورت عادلانه حداقل 20 درصدی است. قبلاً خط آستاراخان، حسین قلی‌خان را به ایران واگذار کردند. اما ایران با این تقسیم بندی موافقت نکرد. ایران همچنان بر حق حداقلی خود تاکید دارد.

این کارشناس روسیه بازگشت تاریخی به قراردادهای ترکمانچای و غیره را ایجاد تنش‌زایی در منطقه دانست و گفت: قدرت‌های بزرگ مایل به ایجاد تنش‌ در منطقه خزر می‌باشند. بازگشت تاریخی فایده‌ای جز تنش در منطقه ندارد. اگر یک روز چشم داشتی از سوی کشورهای همسایه وجود داشت، آن روز باید بحث قرار دادها را مطرح کرد. اما ذکر این بحث‌ها اختلاف‌انگیز و مورد بهره‌برداری دشمنان است.

غلامحسین طاهری در پایان گفت:در اجلاس عشق‌آباد که از سال 1992 به منظور بررسی راهکارهای حیات آبزیان برگزار می شود ایران شرکت فعالی داشت. ایران همواره تمایل به ایجاد تنوع زیستی در حاشیه دریای خزر بوده است. این نشان دهنده علاقمندی ایران به ثبات زیستی و استفاده از منابع در حاشیه دریای خزر است. ایران باید تمام تلاش خود را نیز در جهت جلوگیری از صید بی‌رویه خاویار نماید. همه کشورهای حاشیه خزر با این مشکل به صورت جدی روبرو هستند.